Joris Smit: "Het drama was dat ik geen conflict kon krijgen met mijn vader"
“Mijn vader werkte in de jaren ‘70 als groepsleider met verstandelijk gehandicapten in de roemruchte instelling Dennendal”, vertelt Joris Smit, acteur, verbonden aan Het Nationale Theater. “Hoe deze mensen daar werden behandeld, was vooruitstrevend. Ze werden namelijk gezien als volwaardige mensen en dat was revolutionair. Alleen de maatschappij vond dat idee helemaal niks en dat zorgde voor de ‘Dennendal-oorlog’. Vier jaar lang was Nederland in de ban van Dennendal, tot de Tweede Kamer aan toe. Na veel kritiek, roddels, ophef en rellen werd Dennendal uiteindelijk ontruimd door de ME.”
“Toen ik in 2009 mijn vader gericht vroeg naar zijn periode bij Dennendal, vertelde hij me dat hij er nachtmerries aan over had gehouden. Soms werd hij badend in het zweet wakker. En dit was jaren na de rellen. Dat het zo’n impact op hem heeft gehad, vond ik heftig om te horen. Tegelijkertijd vroeg ik me af wat mijn generatie nu had om voor te vechten? We hoefden ons niet af te zetten tegen onze ouders of een maatschappij, we hadden alles al.”
Joris herinnert zich nog goed. “Toen ik kind was had ik een vriendinnetje en haar ouders gingen scheiden, het was echt heel zwaar bij haar thuis. Ik weet nog dat ik eigenlijk jaloers was op haar. Dat ze pijn had. Ik had geen pijn. Ik verlang soms naar ellende. Die drang naar conflict, drama en ellende zorgt dat ik altijd bij toneel uitkom.”
Het gevoel dat Joris zich ook ergens tegen af moest zetten, was groot. “Zo is mijn voorstelling Dennendal ontstaan. Het ging ook over de instelling waar mijn vader werkte, maar vooral over mijn zoektocht naar een conflict met hem. Iets om me tegen hem af te zetten dus. Mijn vader was deelgenoot van mijn voorstelling en ik deed mijn stinkende best om een conflict te creëren, maar het lukte niet. Het drama was dat ik geen conflict kon krijgen met mijn vader.”
Joris’ ouders zijn hem altijd tot steun geweest. “Ze waren altijd mijn steun en toeverlaat, in alles wat ik wilde. Mijn dromen waren nooit te groot en mijn nieuwsgierigheid was nooit te nieuwsgierig. Het idee dat je mag zijn wie je wilt zijn, is echt ontzettend waardevol. Dat gun ik iedereen.”
De eeuw van mijn moeder
Regisseur Eric de Vroedt dook zijn familiegeschiedenis in en schreef een verhaal over zijn eigen moeder, de migratie van Nederlands-Indië naar Nederland en welke sporen die nalaat in een familie. Een fantastische cast, met Esther Scheldwacht als moeder Winnie, brengt dit herkenbare verhaal opnieuw tot leven in een marathonvoorstelling. De eeuw van mijn moeder is vanaf september 2022 te zien in de theaters.