Eric de Vroedt:" Pas nu, tijdens het maken van deze voorstelling, snap ik veel meer wat Indisch zijn is"
“Wanneer mijn grootouders praatten over mijn Indische afkomst, werd het al gauw vaag. We waren in eerste instantie Europees; het Indisch zijn, wuifden ze weg”, vertelt Eric de Vroedt, regisseur van De eeuw van mijn moeder. “Het is eigenlijk heel concreet waar het Indische zit, namelijk direct bij mijn moeders oma: mijn overgrootmoeder Abigail Jacoba Limba, een Ambonese vrouw.”
“Mijn overgrootmoeder is geschaakt uit haar kampong, gestolen eigenlijk, door mijn overgrootvader. Zij was toen veertien jaar oud, direct bezwangerd. Bij KNIL’ers (Koninklijk Nederlands Indisch Leger) was dat compleet normaal, nu kun je het je eigenlijk amper voorstellen. Mijn overgrootmoeder was een typische njai, een bijzit. Mijn grootouders kregen tien kinderen en leefden zeven jaar in een concubinaat. Uiteindelijk trouwden ze wel, maar dat was vooral, omdat mijn overgrootvader de pensioenregeling van zijn kinderen veilig wilde stellen.”
Eric vertelt dat zijn moeder in 1940 in voormalig Nederlands-Indië is geboren. “Haar vader, mijn grootvader, stierf in een Japans krijgsgevangenenkamp toen zij drie jaar oud was. Tijdens de Japanse bezetting woonde ze op elf verschillende plekken en verhuisde uiteindelijk op haar achtste naar Nederland. Als ik vroeg naar de periode in voormalig Nederlands-Indië kreeg ik niks, ze had alles, wat met de kolonie te maken had, doorgeknipt. Alles was ze vergeten. Dat vond ik heel erg moeilijk te geloven.”
“Als ik terugkijk, denk ik dat ze die herinneringen blokkeerde”, zegt Eric. “Wel was mijn moeder heel goed in praten over boeken, theater, musea en allerlei andere kunstzinnige zaken, maar gevoelens vielen daar niet onder. Ik kan me niet herinneren dat ik ooit in stilte met haar heb gezeten. Volgens mij was ze doodsbang voor stilte en de emoties die daarmee gepaard konden gaan. Gevoelens werden vaak weggelachen. Dat zou best weleens het Indische zwijgen kunnen zijn.”
Volgens Eric was het Indisch zijn iets waar mijn moeder geen persoonlijke verhouding mee had. “Ze streefde er altijd naar om Nederlands te zijn of in ieder geval Europees. Het gevoel dat ze ‘de ander’ was, kon echt de overhand nemen. Ik herinner me nog, vlak na de diagnose van haar tumor, dat ze dat gevoel van haar dokter kreeg. Ze eiste toen dat de dokter haar als Nederlander moest behandelen en niet als een ‘allochtoon vrouwtje’. Mijn moeder wilde heel graag autonomie bewijzen en ze was daar heel fel op. Dat zou best wel eens haar beslissing om niet behandeld te worden, beïnvloed kunnen hebben.”
“Er werd wel gezegd dat ik Indisch was, maar wat dat precies betekende, wist ik eigenlijk niet. Het Indisch zijn, was echt iets wat buiten mij stond. Ik kon me er nooit op een persoonlijke manier toe verhouden. Pas nu, tijdens het maken van deze voorstelling, snap ik veel meer wat Indisch zijn is. Daarom is deze voorstelling ook een viering, een monument, dat ik voor mijn moeder, mijn Indische moeder, opricht.”
De eeuw van mijn moeder
Regisseur Eric de Vroedt dook zijn familiegeschiedenis in en schreef een verhaal over zijn eigen moeder, de migratie van Nederlands-Indië naar Nederland en welke sporen die nalaat in een familie. Een fantastische cast, met Esther Scheldwacht als moeder Winnie, brengt dit herkenbare verhaal opnieuw tot leven in een marathonvoorstelling. De eeuw van mijn moeder is exclusief te zien in de Koninklijke Schouwburg