Interview met OTION over Tijd zal ons leren
In de week rond Keti Koti eren OTION en Romana Vrede de helden uit het verzet tegen de slavernij. In Tijd zal ons leren brengen ze de verhalen van die helden, onder begeleiding van livemuziek van OTION, naar het toneel. Van 29 juni t/m 8 juli 2023 was de voorstelling exclusief te zien in de Koninklijke Schouwburg.
Achter jouw naam staat Master of Sceneries, kun je iets vertellen over de ruimte die jij creëert voor Tijd zal ons leren?
Het bouwen van een scenery begint bij het verhaal zelf. Romana en ik lazen een verhaal en waar zij dan in de personages dook, ging ik juist in de wereld eromheen of de omgeving zitten. ‘Hoe zou het er klinken?’ of ‘Hoe zou het voelen?’ Een daar bouw ik dan op verder. Soms is het iets wat je bedenkt of iets wat je voelt, je stelt jezelf ervoor open. Verplaats jezelf maar naar een andere tijd en breng het terug naar het nu.
Je maakt dus eigenlijk een zintuigelijk pad naar het verleden.
Ja, en we delen iets heel essentieels met alle mensen in de geschiedenis: ons menszijn, ons lichaam. Dat functioneert op een bepaalde manier waardoor ik geloof dat het ook mogelijk is om je via je gevoel te verplaatsen in mensen uit het verleden. Onze lichamen verbinden ons met elkaar, door het DNA dat wordt doorgegeven. Maar ook ons menszijn, wat zich zo uitstrekt en steeds mixt. Daar kan je dan ook uiting aan geven. Onze aanpak is ook om te duiken in die verhalen, zeker verhalen waar zo weinig informatie is, dan kun je denken: deze persoon heeft toch ook een moeder? Wie was zij? En dan treedt de verbeelding in.
Repetitiefoto: Koen Veldman (Tijd zal ons leren)
Combineer je geschiedenis met gevoel?
Dat is wat het mooie als je er kunst mee maakt, of theater. Dan heb je de ruimte om je verbeelding te gebruiken, terwijl je wetenschappelijk onderzoek doet. Het idee dat wetenschap en je eigen verbeelding los van elkaar staan geloof ik niet echt. Dus daarmee is het ook een heel eerlijk proces. Van we zetten ons eigen verbeelding voorop en duiken daarmee in die wereld.
Dus de verbeelding is eigenlijk een verlengde van de overlevering. Dat maakt het invoelbaar maar ook een beetje ongrijpbaar. Zal jouw performance in Tijd zal ons leren ook per avond verschillen, omdat je zo intuïtief reageert op de zaal?
We hebben niet één première, we maken elke avond even belangrijk. We kijken iedere keer hoe we de ruimte op dat moment in ons kunnen opnemen. Dat is sowieso hoe ik theater ervaar, het is nooit hetzelfde. Maar ik wil in mijn performance ook echt wel de ruimte nemen om elke keer daar opnieuw aan te komen. En niet met een soort script of plan dat ik afspeel. Mijn stem reageert ook op de lichamen, dat zijn allemaal klankkasten in de ruimte. Wat dat betreft kan het niet eens hetzelfde zijn.
Dat maakt het ook waard om rituelen te hebben. Het is een herhaling om elke keer op een nieuw punt uit te komen. Of een nieuw inzicht of een nieuw perspectief. Daarom leeft de mensheid denk ik voort, want dat zie je ook in de geschiedenis, het is elke keer anders, maar het is hetzelfde.
Heeft dit project je omgang met het verleden veranderd?
Door dit project ben ik heel anders naar geschiedenis of naar vertellingen gaan kijken. Er is toch een soort van hiërarchie geweest. Zo van: dit is de autoriteit waar het verhaal uitkomt. En daarbij vergeten we dat die autoriteit ook een voorstellingsvermogen en een beleving heeft. En dat op het moment dat je dat democratischer maakt, dan krijg je gewoon een grotere en rijkere geschiedenis. Geschiedenis zoals we het in boeken lezen is maar een perspectief. Het is daarom een beetje gek dat we met zoveel zekerheid claimen hoe iets heeft plaatsgevonden. Er zijn juist heel veel andere perspectieven. We maken rituelen om de geschiedenis elk jaar te bevragen. Hoe zou het zijn geweest voor het kind dat daar in de hoek stond? En daar dan een jaar mee bezig te zijn.
Foto: Bete van Meeuwen (Tijd zal ons leren)